Foto uit de flyer van het RO theater
Helga heet ze, een personage dat uit de anonimiteit wordt getild. Esther Scheldwacht is daar de aanstichtster van. Zij is een van die actrices die barst van de kwaliteiten, van de talenten, van de mogelijkheden en desondanks bij het grote publiek onbekend is. Het is mij een raadsel dat iemand die zo goed is in haar vak en zo bevlogen met theater bezig is, aan de ogen van de massa ontsnapt. Volle zalen zou ze moeten trekken. Haar verhalen zijn van een schoonheid die ik iedereen gun. Het begon al toen ik Esther voor het eerst zag spelen: Honey was ze, in Who’s afraid of Virginia Woolf, uitgevoerd door het RO-theater. Ontwapenend was ze, met een geheim dat ik op dat moment, als een van de weinige mensen, kende. Steeds als ik haar in de jaren daarna zag spelen, maakte ze iets bijzonders van de vaak ondersteunende rollen en ik zag haar vakmanschap. Verbaasd was ik dat niet iedereen dat zag.
Gelukkig schreef Loek Zonneveld in de Groene Amsterdammer lovend over de ‘Sunshine Show’ door Esther geschreven, gespeeld en geregisseerd. Ook in de Volkskrant kreeg haar stuk vijf sterren. Sunshine Show is het verhaal van een ladyboy, een figuur uit Hollandse Spoor van het Nationale Toneel, dat in de verbeelding van Esther een eigen leven ging leiden. Nadat ze het stuk – ook in reprise – heeft kunnen spelen in een flink aantal theaters, schreef ze ‘Op een mooie Pinksterdag’, een verhaal over rouw, gebaseerd op ‘Ontpopt’ van Caspar Janssen. Ze regisseerde daarvoor haar man Stefan de Walle. Twee keer zag ik het en ook dat stuk was een juweeltje. Esther is wars van de aandacht die bekende Nederlanders krijgen en ik voel daar in mee: alsof wij, gewone mensen met gewone levens en die ook gewoon over straat kunnen lopen zonder aangeklampt te worden voor een handtekening, er niet toe zouden doen. Alsof wij geen grote verhalen zouden hebben.
Helga Maria Baumgarten is ontstaan uit een achtergrondfiguur, een bijfiguur uit de voorstelling Bossen van het ROtheater (regie Alize Zandwijk), een van de drie stukken van schrijver Wajdi Mouawad (Branden). Esther speelde de rol van de verpleegster. Maar ze wilde meer, ze zag meer en het verhaal ontvouwde zich tot wat ze nu op het podium brengt. Een gewone vrouw met een gewoon leven, een leven zoals velen leiden, niet onbetekenend, maar ver weg van glamour en spotlights. In dit verhaal komen fictie en feit bij elkaar, stoeien personage en actrice met elkaar, raken toeschouwers in de ban van verloren en nooit vertelde verhalen, van verbinding tussen toen en nu, van het spelen van een rol, maar ook van verwarring over wat echt is en wat niet echt is, van wat theater is en hoe belangrijk dat mensen zich voorstellingen kunnen maken. Niets is echt en toch ook weer alles.
De voorstelling Helga Maria Baumgarten is nog te zien op 28 en 29 april in Theater aan het Spui. Ik gun iedereen wat er met mij gebeurde: dat moment waarop duidelijk wordt dat er een verbinding is tussen het personage, de actrice en jou en dat je niet zonder haar verbeelding kunt. Dat ze je raakt. In je hart.
Solvejg's wereld 